Dosyalar
Hz. Peygamber ve Çocuk
 

Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed (sav)

4 Aralık 2009 Cuma Sonpeygamber.info / Güncel

Seyfullah Kara, Malazgirt Savaşı’nda Sultan Alparslan’ın yaptığı dua ile Hz. Peygamber’in Bedir Savaşı sırasında yaptığı duanın mana olarak tıpatıp örtüştüğü örneğinden yola çıkarak Alparslan’ın Hz. Peygamber’e karşı duyduğu sevgi neticesinde kendisini onunla özdeşleştirdiğini söyledi.

Hz. Muhammed (sav)'in Balkanlar'dan, Orta Asya'ya kadar geniş bir coğrafyaya etkisini ve nebevî mesajın kültürel hayattaki yansımalarını irdelemek üzere Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi tarafından 7-8 Mart tarihlerinde "Kültür Coğrafyamız'da Hz. Muhammed" başlıklı uluslarası bir sempozyum düzenlendi. Ülkemizdeki üniversitelerin yanı sıra Rusya, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kosova ve Bulgaristan'dan çok sayıda ilim adamının katılımıyla gerçekleştirilen Sempozyumda, "Hz. Muhammed" konulu Geleneksel Türk Sanatları Sergisinin de açılışı yapıldı.

Türk-İslam Kültür Tarihinde Hz. Peygamber

"Türk İslam Tarihinde Hz. Peygamber" konulu ilk  oturumda söz hakkı alan konuşmacılar Karahanlılar, Selçuklular, Osmanlılar ve Cumhuriyet dönemlerinde Peygamber imajını ele alan tebliğler sundu.

Rıza Savaş, "Kutadgu Bilig'de Hz. Muhammed" başlıklı tebliğinde Karahanlılar döneminde kaleme alınan siyasetname türündeki bu eserde Hz. Muhammed (sav) tasavvurunu çeşitli örnek metinler sunarak aktardı. Çin, Hint, Türk ve İran kaynaklarından beslenen bu eserde İslam'a yer yer atıflarda bulunulduğunu belirten Şavaş, Hint-İran geleneğinden beslenen ahlak ve öğütlerin yanı sıra, İbn Sina-Aristo geleneğinden gelen etkilerin de eserde görüldüğünü dile getirdi.

Aynı oturumda söz alan Seyfullah Kara, "Selçuklu Sultanlarında Hz. Muhammed Sevgisi ve Bu Sevginin Tezahürleri" başlıklı tebliğine Türklerin Müslüman oluşunun ehemmiyetini zikrederek başladı ve Selçuklu sultanlarının Hz. Peygamber'e karşı sevgileri, onların İslam ümmetine hizmet etme isteğini gösteren diyaloglarını aktardı. Seyfullah Kara,  Malazgirt Savaşı'nda Sultan Alparslan'ın yaptığı dua ile Hz. Peygamber'in Bedir Savaşı sırasında yaptığı duanın mana olarak tıpatıp örtüştüğü örneğinden yola çıkarak Alparslan'ın Hz. Peygamber'e karşı duyduğu sevgi neticesinde kendisini onunla özdeşleştirdiğini söyledi.

Bir diğer katılımcı Muhittin Akgül, "Osmanlı Sultanlarında Peygamber Sevgisinin Tezahürleri" isimli tebliğinde çeşitli merasimlerden bahsederek Hz. Peygamber sevgisinin hangi şekillerde Osmanlı toplumunda yaşatılmaya çalışıldığından bahsetti. Seyyid ve şeriflere saygı duyulması, Ramazan aylarında bizzat padişah tarafından kutsal emanetlerin bulunduğu odanın temizlenmesi, her sene Surre alaylarının tertip edilmesi gibi gelenekleri bu duruma örnek gösterdi.

Mehdi Ergüzel ise sunumunda Cumhuriyet dönemi şiirlerinden örnekler sunarak, bu şiirlerdeki sevgi üslubunun halkın naat okuma ve dinleme geleneğinde sürdürüldüğünü, Peygamber sevgisinin şiirimize derin bir şekilde işlediğini belirtti.


Azerbaycan’dan Gündüz İsmailov, bağımsızlıktan sonra Azerbaycan’da yeniden canlanan İslami hayatın aslında daha önceki dönemlerde gizlenen sevginin kendini ortaya koyması olarak yorumlanabileceğini, bu dönemde yapılan mescidlere verilen adların Peygamber’in ve Ehl-i Beyt’in isimleri olduğunu dile getirdi.

Tarih ve Efsaneler Arasında Peygamber Tasavvuru

"Sosyal Hayatımızda Hz. Peygamber Tezahürleri" konulu oturumda, Mustafa Arslan, "Söylem Mitos ve Tarih: Popüler Dini Literatürde Hz. Muhammed Tasavvuru", başlıklı tebliğinde Peygamber döneminden sonra ortaya çıkan çeşitli çalışmalarda özellikle halk arasında yaygın olan kitaplarda mucizevî bir peygamber anlayışının oluştuğuna dikkat çekti. Bu eserlerdeki Hz. Peygamber tasavvurunu çeşitli açılardan ele alan ve eserlerin çeşitli olumlu yönlerini zikreden Arslan, varlıkla ilgili olayların başkahramana odaklı ele alınışı, tarih-dışı yaklaşımın yaygın oluşu, efsanevi öğelerin hâkim oluşu gibi hususlara da değinerek bu literatüre yönelik bir takım eleştiriler de dile getirdi.

Oturumun devamında Muhammed Aydın "Türk Kültüründe Salat ü Selam Çeşitleri ve Zikrediliş Biçimlerinin Kur'ân ve Sünnet Bağlamında Değerlendirilmesi" isimli tebliğinde salat ü selam geleneğinin toplumumuzda yaygın olan şeklinin Hadis ve Tefsirdeki kaynaklarının neler olduğunu; onların var olan şekilleriyle muhafaza edilmesi gerektiğini ifade etti.

Gündüz İsmailov ise "Azerbaycan Türklerinin Peygamber Sevgisi ve Bunun Sosyal-Medeni hayattaki Yeri ve Rolü" başlıklı tebliğinde tarihsel süreç içerisinde Azerbaycan Türklerinin yaşadığı dönüşümleri zikrederek bu değişim sürecinde Hz. Peygamber'e karşı duyulan muhabbetin sürekli muhafaza edildiğine değindi. Bu konuda çeşitli örnekler sunan İsmailov, bağımsızlıktan sonra Azerbaycan'da yeniden canlanan İslami hayatın aslında daha önceki dönemlerde gizlenen sevginin kendini ortaya koyması olarak yorumlanabileceğini, bu dönemde yapılan mescidlere verilen adların Peygamber'in ve Ehl-i Beyt'in isimleri olduğunu söyledi.

Naci Kula'nın "Engelli Birey ve Ailelerinin Hz. Muhammed'in Hayatından Öğrendikleri Üzerine Bir Araştırma" başlıklı tebliğinde, Çorum'da yaşayan engelli bireylerle anket yöntemi kullanılarak yapılan araştırmada Hz. Peygamber'in hayatından elde ettikleri davranış modellerini tesbite çalıştığını belirterek, bunları anketlere verilen cevaplardan örnekler sunarak takdim etti.


Anadolu’da yaygın yaşama biçimlerinin, hayata nüfuz etmiş çeşitli alışkanlıkların sünnetten kaynaklandığına işaret ettiği konuşmasında Erdinç Ahatlı, misafiri kapıya kadar uğurlamak, büyüğün olduğu yerde saygılı olmak, dilenciyi boş çevirmemek gibi davranışların hadislerde ve Hz. Peygamber’in sünnetinde yer aldığını ifade etti.

Hadisler: Anadolu Yaşam Biçimlerinin Kaynakları

"Hadislerin Toplum Hayatındaki Tesirleri" konulu oturumda, Erdinç Ahatlı, "Anadolu Müslümanlarının Hayatında Hadisin İzini Sürmek" başlıklı tebliğini sundu. Anadolu'da yaygın yaşama biçimlerinin, hayata nüfuz etmiş çeşitli alışkanlıkların sünnetten kaynaklandığına işaret ettiği konuşmasında Ahatlı, misafiri kapıya kadar uğurlamak, büyüğün olduğu yerde saygılı olmak, dilenciyi boş çevirmemek gibi davranışların hadislerde ve Hz. Peygamber'in sünnetinde yer aldığını ifade etti.

Enbiya Yıldırım ise, "Hattatların Dünyasını Bezeyen Rasul Buyrukları" başlıklı tebliğinde hattatların kendi çalışmalarına kaynak kabul ettikleri "İlmi, yazıyla kayıt altına alın" hadisi gibi çeşitli hadislerden bahsederek; âlimler, yöneticiler ve daha bir çok zümre tarafından tüm İslam coğrafyasında bu hadislerden hareketle hadislerin yazılmasına önemli hizmetlerde bulunulduğuna ve Türkiye'nin bu bakımdan daha zengin bir tarihsel birikime sahip olduğuna değindi. Yazımda hattatların kullandığı ayet ve hadisleri ele alan Yıldırım, hadis tercihlerinde yazılan levhanın konulduğu yere göre bir tercihte bulunulduğunu, camiler, kütüphaneler, kabirler, medreseler ve köşklerde farklı şekillerde olduklarını aktararak hilyelerin ve naatların da bu bakımdan ayrı hususiyetlere sahip olduklarını söyledi.

Maneviyatsız ve Duygusuz Dindarlık Olmaz

 Image"Klasik Türk Edebiyatında Hz Peygamber Sevgisi" oturumunu yöneten Prof. Dr. Hayrettin Karaman, konuşmasında "Maneviyatsız, duygusuz, din ve dindarlık olmaz. Bu toplantılar aynı zamanda bir maneviyat ve duygu eğitimidir. Dinin aklileştirilecek ve aklileştirilemeyecek kısımları vardır, bu ikinci kısma tezkire-i nefsle ulaşılır" dedi. Aynı oturumda konuşan Dr. Kutlukhan Şakirov ise Özbekistan'da komünist yönetimin geçmişte din aleyhtarı ağır politikalarına rağmen Orta Asya halkının ayakta kalmayı başardığını, taklidî imandan tahkikî imana geçiş yaptığını söyledi. 

"Güzel Sanatlarda Hz. Peygamber" oturumunun başkanı Prof. Dr. Sadettin Ökten de "Bir medeniyet telakkisi kültüre inkılap etmezse kütüphane raflarına mahkum olur" diyerek Hz. Peygamber etkisinin kültürel bağlamdaki önemine dikkat çekti.


Dr. Kutlukhan Şakirov ise Özbekistan’da komünist yönetimin geçmişte din aleyhtarı ağır politikalarına rağmen Orta Asya halkının ayakta kalmayı başardığını, taklidî imandan tahkikî imana geçiş yaptığını söyledi.

Orta Asya Kültür Coğrafyasında Hz. Peygamber

ImageProf. Dr. Ümit Meriç'in başkanlığını yaptığı "Orta Asya Kültür Coğrafyası'nda Hz. Peygamber" başlıklı 2. oturuma Rusya Bilimler Akademisi'nden Prof. Dr. Elfine Sıbgatullina "Kazan Tatar Edebiyatında Hz. Peygamber", Oş Devlet Üniversitesi'nden Dr. Bakıt Murzaraimov "Kırgız Kültüründe Hz. Peygamberin Yeri ve Önemi", Özbekistan'dan Doç. Dr. Tahir Kahhar "Özbek Şiirinde Hz. Muhammed (XI-XX. yy), Türkmenistan'dan Dr. Tahir Aşırov ise "Türkmen Kültür Hayatında Hz. Muhammed Sevgisi" başlıklı tebliğleri ile katıldılar. .

İlahiyat Fakültesi salonlarında gerçekleştirilen diğer oturumlarda, "Anadolu Kültür Coğrafyası'nda Hz. Peygamber", "Sosyal Hayatımızda Hz. Peygamber Tezahürleri", "Balkanlar'da Hz. Peygamber", "Hadislerin Toplum Hayatındaki Tesirleri" tartışıldı.

Sempozyum,  oturumların akabinde Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden Prof. Dr. Faruk Beşer, Azerbaycan İlimler Akademisinden Prof. Dr. Turlen Kuliyev, İskeçe Müftü Yardımcısı Ahmet Hraloğlu, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden Prof. Dr. İ. Lütfi Çakan ve Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden Ayhan Tekineş'in kapanış konuşmaları ve değerlendirmeleriyle sona erdi.