Son Peygamber

Bugünkü konuğumuz 2005 yılından bu yana T.C. Paris Büyükelçiliği Din Hizmetleri Müşavirliği görevini yürüten ve aynı zamanda Dinler Tarihçisi olan Prof. Dr. Ömer Faruk Harman. Ömer Faruk Harman'la İslam'daki oruç ibadetinin diğer dinlerdeki oruç ibadetlerinden farkını ve Batı'daki İslam-Müslüman algısını konuştuk.

Şu ana kadarki tecrübelerinizden hareketle Batı'da İslam ve Müslüman algısı hakkında neler söyleyebilirsiniz?  Dünden bugüne değişen şeyler var mı?

Batıda İslam ve Müslüman algısı maalesef olumsuz. Bunda hem tarihi birikimin hem de günümüzdeki olumsuz propagandanın ve kimi Müslümanların yaşayış ve davranışlarının etkisi vardır. Şöyle ki: Hıristiyan dünyada İslam'ın ortaya çıkışından itibaren İslam karşıtlığı söz konusudur. Bunun da temel sebebi İslam dininin, Hıristiyanlığın en büyük rakibi olarak görülmesidir. İslam'ı en büyük rakip olarak gören Hıristiyan teologlar ve din adamları, İslam'la ilgili aslı olmayan şeyler uydurmuş, çeşitli iddia ve iftiralarla İslam dinini ve onun kutsal kitabı ile peygamberini karalamaya çalışmışlar. Bu konuda Peygamberimiz için ileri sürdükleri iddia ve iftiralar, hiçbir izan sahibi tarafından kabulü mümkün olmayan saçmalıklardır ama ne yazık ki başta Bizanslı teologlar olmak üzere bütün ortaçağ batı dünyası bu fikirleri üretmiş ve halka gerçekmiş gibi sunmuş. M. Watt'ın ifadesiyle ortaçağ boyunca batıda hâkim olan İslam imajı çarpıtılmış İslam imajıdır.

Diğer taraftan günümüz dünyasında İslam ile ilgili temel söylemler İslam'ın terör dini olduğu ve Müslümanların terörist oldukları söylemi üzerine temellenmektedir. Tabii ki adı barış olan bir dini terörle eş tutmak kadar çelişkili bir şey olamaz ancak günümüzde propaganda ve beyin yıkama teknikleri pek çok kişiyi kandırabilmekte. Bir başka husus da günümüz İslam dünyasının içinde bulunduğu durum ve Müslümanların genelde sergiledikleri hayat standardıdır. Maalesef giyim kuşamdan yaşanılan ortamlara, çevre düzenlemesinden temizliğe verilen öneme kadar birçok alanda Müslümanlar pek de iyi not alamamaktadırlar. Burada onların geri bırakılışlarının ve İslam ülkelerinin çoğunun daha düne kadar batılı devletlerin sömürgesi olmalarının etkisi büyüktür.

Müslümanların diğer din mensuplarıyla ilişkileri ne düzeyde?

Fransa'da altı milyonu aşkın Müslüman nüfus yaşamakta ve bu nüfusun yaklaşık 500 bini Türk. Müslümanların çoğunluğu kuzey Afrika menşelidir ve onlar, çoğunluk itibariyle Fransız sömürgesi olduğundan Fransız dilini, kendi ana dilleri olan Arapçadan daha iyi konuşmaktalar.  Onların Fransızlarla ilişkileri, Türklere göre daha iyi çünkü dil engeli yok. Türkler bir bakıma getto hayatı yaşamakta, kendi aralarında ve kendi içlerinde inanç ve geleneklerini sürdürmekteler. Entegrasyon çerçevesinde iletişimin sağlanması konuşma aracı olan dile ve konuşma içeriği olan kültüre bağlıdır. Türklerde, yaşadıkları ülkenin dilini öğrenme ve kültürü hakkında bilgi sahibi olmak için gereken okuma alışkanlığı nedense pek yok. Üçüncü nesil ve sonrası ise artık Fransızca konuşup Fransız gibi düşünmekte. Kiliselerin misyonerlik faaliyetleri devam etmekte ancak batı dünyasında Hıristiyanlığın, gerek Hıristiyanlar gerekse diğer din mensupları üzerinde fazla şansı yok. Batı toplumu ve özelde Fransa, genel laiklik anlayışı çerçevesinde ve Hıristiyanlığın kendilerini tatmin etmemesi sebebiyle gitgide dinden uzaklaşmakta,  kiliselerin cemaatleri azalmaktadır.

Oruç pek çok dinde mevcut olmakla beraber İslam'daki orucun farkı nedir? Bir Dinler Tarihçisi olarak ne söyleyebilirsiniz?

Dinlerde oruç, perhiz ve keffaret türü ibadetler vardır. Kimi dinlerde oruç sadece perhizden ibarettir ve belli gıdaları almamak oruç sayılmaktadır. Kimi dinlerde oruç bir matem alametidir ve kötü günlerin yâd edilme şeklidir. İslam'daki oruç ise hem süre hem de şekil olarak diğer dinlerdeki oruç ibadetinden farklı ve tam bir ibadettir. Bir de orucun sadece açlık ve susuzluk suretiyle bedeni gıdalardan mahrum etmek değil de kötü söz ve eylemlerden de uzak durmak olduğu dikkate alınırsa oruç, hem bedenin hem de duyguların tam bir arınma sürecidir.

Fransa'da son yıllarda oruç tutanlar ve camiye gidenlerin sayısının arttığına dair haberler çıkıyor basında. Sizin bu konuda tesbitleriniz var mı? Varsa bu artışın sebebi ne olabilir?

Fransa'da son yıllarda oruç tutanların sayısının arttığına dair elde herhangi bir istatistik yoktur. Camiye gidenlere gelince Ağustos ayı içinde teravihlerde camilerde geçen senelere göre biraz daha az cemaat vardır ancak bunda Ağustos ayının izin ve tatil ayı olmasının etkisi büyüktür. Derneklerin iftar ve diğer dini programlarına ve bu tür toplantılara iştirake bakılırsa Türklerin dini inançlara bağlılığının oldukça iyi noktada olduğunu söylemek mümkündür.

Diyanet olarak Mevlid, Kutlu Doğum ve Ramazan gibi dönemlerde yurt dışında ne tür etkinlikler yapıyorsunuz? Bu etkinliklere Türklerin/Müslümanların ilgisi nasıl?

Diyanet İşleri Başkanlığının yurtdışı teşkilatı olarak en yoğun dönemlerimiz Ramazan ayı ve kutlu doğum dönemidir. Ramazan ayında camilerde görevlilerimiz mukabelelerle, dini sohbet ve irşat programları ile ve teravihlerle cemaate dolu dolu bir Ramazan yaşatma çabasındadırlar. Kutlu doğumlar ise bambaşkadır. Türk toplumu kutlu doğum programlarında adeta coşmakta, kadını erkeği, çocuğu genci hep birlikte peygamberi anmakta ve anlamaya çalışmaktadır. Bu programlara Türkiye'den değerli ilim adamlarını davet etmek suretiyle insanımıza farklı ses ve simalardan dini hakikatleri duyurmaya, onları dini ve milli duygularla doyurmaya çalışmakta, kitaplarla buluşturmaktayız.