Hadis, İslami ilimler alanında en geniş külliyata sahip konu başlıklarından biri. Buna rağmen hâlâ zengin bir çalışma sahası barındırıyor; dolayısıyla günümüzde de bereketli bir akademik saha olarak varlığını sürdürüyor. Çalışmalarını hadis araştırmaları üzerinde yoğunlaştıran akademisyenlerden Prof. Bekir Kuzudişli, bu çerçevede kaleme aldığı “Hadis Rivayetinde Bağlam” kitabını Klasik Yayınları etiketiyle okurların ilgisine sundu.
Bir hadisin sahabeden tâbiûna geçiş hikâyesi çoğu zaman o rivayette yer alan ancak yeterince dikkat çekmeyen ayrıntılardandır. “Sebebü îrâdi’l-hadîs” olarak adlandırılan bu duruma dair örneklerin sistematik olarak incelenmesi, döneme ilişkin birçok bilgilerin yanı sıra hadis rivayeti hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Hadislerin I/VII. asırda sahabîler (veya tâbiûn) tarafından aktarılmasına sebep olan şey, ilgili hadisin rivayet bağlamı hakkında oldukça önemli bilgiler içerir. Bundan dolayı sebebü îradi’l-hadîsin, I/VII. asır hadis rivayetini anlamadaki fonksiyonunu ortaya koymak ve buralardan elde edilen bilgilerle söz konusu asrın yapısını anlamak önem arz eder.
Bekir Kuzudişli imzalı “Hadis Rivayetinde Bağlam”, hadis tarihinin en önemli zaman dilimlerinden olan birinci hicrî asrı sebebü îrâdi’l-hadîs olgusu üzerinden derinlemesine inceliyor. Bu asırdaki rivayet olgusunun daha net anlaşılması için “sistemli hadis rivayeti”, “ihtiyaca binaen hadis rivayeti” ve “yarı sistemli hadis rivayeti” kavramlarını da ilk kez ortaya koyuyor. Kitap, ilk asırdaki hadis rivayetine bağlamı içinde bakılmasını teklif ettiğinden dolayı, bir hadisin rivayetinin arka planında, isnatlarda isimlerin peş peşe sıralanmasından çok daha fazlasının bulunduğunu ileri sürüyor.
Çalışmanın temel iddiası için, ilk asırdaki hadis rivayeti bu gözle okunduğunda gözden kaçan birçok önemli anekdotun dönem hakkında çeşitli bilgiler vereceği, hatta hadis rivayetinde psikolojik unsur veya hadis rivayetinde yerellik gibi şimdiye kadar pek dikkat çekilmeyen başlıkların ortaya çıkabileceği denebilir.
Prof. Kuzudişli’nin hadis ilmine yeni yaklaşımlar kazandıran bu önemli çalışmasının alana bereketli bir katkı sağlayacağını umuyor, kitabı konuya ilgi duyan tüm okurlara tavsiye ediyoruz.
