İlki[1] 28-29 Haziran 2022 tarihinde Kocaeli/Darıca’da yapılan Kadın Hadis Akademisyenleri İletişim ve Koordinasyon Toplantısı’nın[2] ikincisi 7-9 Temmuz 2023 tarihlerinde Konya/Taşkent, Atabey Gençlik Kampı’nda 72 kadın akademisyenin katılımıyla gerçekleştirildi. Program, Prof. Dr. Huriye Martı’nın “Aile ve Kariyer” konulu açılış konuşması ile başladı. Konuşmasında kadının çalışma hayatına girmesiyle karşılaştığı handikaplardan bahseden Martı, “ya/ya da” denklemini “hem/hem de” denklemine çevirerek bir kadının hem dinî hassasiyetlerini koruyup hem çalışma hayatında var olmasının imkanından söz etti.
Daha sonra “Muhtelif Hadis Çalışmalarında Yöntem, Zorluklar, Konu Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler, Çalışılması Gereken Konular” başlığı altında Dr. Rukiye Aydoğdu Demir hadis tarihi; Doç. Dr. Rahile Kızılkaya Yılmaz hadis usûlü ve son olarak Doç. Dr. Fatma Kızıl oryantalizm çalışmaları hakkında değerlendirmelerini sundular.
Rukiye Aydoğdu Demir, hadis tarihi çalışmalarının genel bir çerçevesini çizdikten sonra belli dönem, mekân veya şahıs merkezinde yapılan noktasal araştırmaların yoğunlukta olduğunu belirtti. Aydoğdu Demir, söz konusu çalışmaların önemine vurgu yapmakla birlikte tarihteki veba salgınları, siyasî olaylar gibi arka planlar göz ardı edilmeden başından bugüne hadis tarihi serencamını ortaya koyan genel çerçeveye ihtiyaç olduğunu ifade etti.
Hadis usulü çalışmalarıyla ilgili sunumunda Rahile Kızılkaya Yılmaz, Türkiye’de yapılan hadis araştırmalarının dökümünü yaparak bunları kavram, şahıs, eser, rivayet, dönem ve mezhep merkezli olmak üzere tasnife tabi tuttu Kavram merkezli çalışmaların ardından şahıs ve eser merkezli tezlerin yoğunlukta olduğunu belirterek bu bağlamda kimi çalışmaların başlıklarının benzerliğine dikkat çekerek literatür takibinin önemine işaret etti. Ayrıca yayınlanmayan sempozyum bildirilerine ulaşımın zorluğuna değinen Rahile Kızılkaya Yılmaz, emek israfının önüne geçmek adına bu tür çalışmaların yayınlanması gerektiğinin altını çizdi.
Son olarak, oryantalizm çalışmaları hakkında bilgi aktarımı yapan Fatma Kızıl, yabancı dil bilgisinin önemi üzerinde durdu. Kızıl, genellikle Arapçası iyi olmayan öğrencilerin oryantalizme yönlendirilmesinin yanlışlığına dikkat çekerek, oryantalistlerin tenkit edilebilmesi için Arapçası iyi olan araştırmacılara ihtiyaç olduğunu ifade etti. Bunun yanı sıra oryantalizm alanında çalışma yapmak isteyen araştırmacıların genel olarak Batı tarihi, medeniyeti ve dünya görüşü hakkında genel okumalar yapması gerektiğini hatırlattı.
Devam etmekte olan tez sunumlarının yapıldığı oturumda ise Rahime Karayiğit “Hadis Rivayetinde Sema Meclisleri (h. 130-218)” isimli doktora tezini, Ayşe Güler “Hadis Tenkidinde Yazılı Metinlerin Rolü” isimli doktora tezini ve Berire Kütük “Hadis Âlimlerinde Nâsıbîlik Eğilimleri” isimli yüksek lisans tezini müzakereye açtılar. Tezini ana hatlarıyla anlatan Rahime Karayiğit; rivayet süreci, bölgeler özelinde meclislerin karakteristik özellikleri ve yazının kullanımına dair veriler gibi bilgilerin hadis tarihi kaynaklarına sunacağı katkıdan bahsetti. Ardından Ayşe Güler, yazılı kayıtların hadis tenkidine konu olma cihetiyle ele alacağı tezi hakkında bilgi verdi. Son olarak Berire Kütük, çalışmasında râvinin adâletini zedeleyen bir unsur olarak nâsıbîliği inceleyeceğini ve neticede râvilerin söz konusu tenkide maruz kalmasında rivayetlerinin rolünün olup olmadığına dair neticeye ulaşmayı hedeflediğini söyledi.
“Muhtelif Yönlerden Akademisyenlik” ile ilgili konuşmaların yapıldığı son oturumda Doç. Dr. Rabia Zahide Temiz, “Kariyer Basamaklarında İlerlerken Karşılaşacaklarımız” başlıklı sunumunda doçentlik başvurusu, akademik teşvik, kurum içi atama ve yükselme kriterleri hakkında bilgi verdi. Doç. Dr. Fatma Kızıl ise “Akademik Telif: İndeksler, Akademik Dergiye Yazı Gönderimi” başlığı altında akademik telif ve yayın sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlardan bahsetti. Program, Asiye Taşbent Türkoğlu’nun Kur’an tilavetiyle nihayete erdi. Gerçekleştirilen oturumların ardından İnce Minareli Medrese ziyaret edildi ve burada Prof. Dr. Aynur Uraler’in kıraatiyle hadis semâ meclisi akdedilerek toplantı sonlandırıldı.
Kadın hadis akademisyenlerinin iletişiminin güçlendiği toplantı vesilesiyle araştırmacılar; ilmî istişarede bulunma, gerçekleştirilen ve devam etmekte olan çalışmalarla ilgili bilgi alma, alanda ilerlerken karşılaşılan zorluklara dair konuşma imkânı buldular. Bir tema etrafında gerçekleştirilmesi planlanan ve Prof. Dr. Huriye Martı’nın ev sahipliğinde gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıyla birlikte, buluşmaların istişare kadar akademik yönünün de öncelenmesi hedefleniyor. İleride gerçekleştirilecek daha geniş katılımlı buluşmaların da bilhassa akademik çalışmalarının başındaki araştırmacılar için oldukça faydalı olması bekleniyor.
Dipnotlar:
1. Prof. Dr. Huriye Martı; 2019’da Ankara’da yaklaşık 30 katılımcıyla gerçekleştirilen buluşmaya işaret ederek bu yazıda tanıtımı yapılan toplantının üçüncü olarak kabul edilmesi gerektiğinin altını çizmiştir.
2. Toplantı özeti için bk. Rahime Karayiğit “Kadın Hadis Akademisyenleri İletişim ve Koordinasyon Toplantısı 28-29 Haziran 2022 İzmit-Darıca”, Darulfunun İlahiyat, 33/2 (Aralık 2022): 653-658. Link.
