Allah Teâlâ’ya hamd ü senâ, Resulü Hz. Muhammed Mustafa’ya salât u selâm, âl ve ashâbına ve onların yoluna güzelce tabi olanlara saygı ve ihtiram ile sözlerime başlarım.
Dostlar,
Gelin, bu Mevlid Kandilinde sizinle birlikte biraz düşünüp, söyleşelim, dertleşelim.
Biz insan ve Müslümanız elhamdülillah. Allah’a ve son Rasûlü örnek kulu Hz. Muhammed (sav)’e, Allah’ın tüm peygamberleri aracılığı ile gönderdiği kitaplara ve peygamberlere -aralarında ayırım yapmaksızın- inanıyoruz. Meleklere, kadere ve bütün içeriğiyle ahirete inanıyoruz.
Bu İslam imanının gereği ve sonucu olarak dünya hayatında “Allah’a kulluk sınavı”nda olduğumuzu biliyoruz. Bu sınavın, sadece bir bilgi sınavı değil, amel ve uygulama sınavı, hayat sınavı olduğunun da bilincindeyiz. Bireysel anlamda ergenlik-ölüm arası yaşanan bu sürekli kulluk sınavında sorumluluğun, Allah’a nasıl kulluk edeceğimizin öğretilmesine bağlı olduğunu da biliyoruz. Başarı için biz, rahmeti bol Rabbimin, işte böyle bir yetkiyle görevlendirdiği kılavuz ve rehberlere muhtacız.
İnsanlığın bu en köklü ihtiyacını son kez evrensel çapta karşılamak üzere görevlendirilen son elçi, Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi ve sellem’dir. Bir ayette o bize şöyle tanıtılmıştır:
"Gerçek şu ki içlerinden, kendilerine Allah'ın ayetlerini okuyan, (kötülüklerden, yanlış inançlardan ve inançsızlıktan) onları arındıran, kendilerine kitap ve hikmeti öğreten bir Peygamber göndermek suretiyle Allah, müminlere büyük bir lütufta bulunmuştur..." [1]
Kendisi de biz ümmeti karşısındaki konumunu “inne meselî = benim konumum” diye başlayan beyanlarında, değişik açılardan ortaya koymuştur. Neticede de “aleyküm bi sünnetî = Size benim yaşayışımı takip etmek düşer” buyurmuş, bizimle arasındaki ilişkinin ittiba ve uyum ilişkisi olduğunu duyurmuştur. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de de “O elçiye uyarsanız, doğru yolu bulursunuz”[2] buyrulmuştur.
Öte yandan Allah Teâlâ, Hz. Peygamber ile aramızdaki ilişkinin temelini “النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ = Peygamber, müminlere öz nefislerinden daha ileri/önceliklidir” [3] diye belirlemiştir. Bu ayet, kimi müfessirlerce -haklı olarak- “Peygamber’in sünnetine uymak, müminler için kendi görüşleriyle amel etmekten önde gelir”[4] diye anlaşılmış ve açıklanmıştır. Bu sebeple biz artık, “inneme’l-amelü’s-sahih hüve mâ vâfeka’s-sünne = Makbul kulluk, Sünnet’e uygun olan kulluktur” gerçeğiyle karşı karşıya bulunmaktayız.
Peygamber Efendimiz, yüce Rabbimiz’in emir ve yasaklarının nasıl uygulanacağı görevini, Kur'ân-ı Kerîm’i hayatıyla örneklendirerek yerine getirmiştir. Yani Peygamberimiz’in hayatı canlı Kur'ân demektir. Bu sebeple Allah Teâlâ onu bize “en güzel hayat örneği” olarak takdim etmiştir.
“Andolsun ki sizin için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çok ananlar için Allah’ın resûlünde güzel bir örnek (hayat modeli) vardır.” [5]
Hz. Âişe validemiz de O’nun ahlâkını/yaşayışını soranlara “Hz. Peygamber’in ahlâkı/yaşayışı Kur'ân’dan ibarettir”[6] cevabını vermiştir. Bu sözüyle Hz. Âişe, Kur'ân-ı Kerîm ile Peygamber Efendimiz’in hayatı arasındaki birlikteliği açık bir şekilde ifade etmiştir. Hz. Peygamber’in sünnetini yaşamanın Kur'ân’ı yaşamak demek olduğunu bildirmiştir.
Dostlar,
“Hukûku’l-Mustafa” [7] veya “Hukûku’n-Nebî” diye klasik ve modern kültür kaynaklarımızda araştırma konusu yapılmış olan Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in biz ümmeti üzerindeki haklarını şöylece sıralamak mümkündür:
1. Hz. Peygamber’e İnanmak
2. Hz. Peygamber’i Sevmek
3. İtaat etmek
4. Sünnetine uymak
5. Getirdiği dini ciddiye almak
6. Ümmetiyle ilgilenmek
7. Din kardeşliğini öncelemek
8. Saygılı davranmak
9. Salât ü selâm getirmek
Dostlar,
Hz. Peygamber’e uymak, hiç şüphesiz, O’nun yaşayış biçimine, sünnetine hayatımızı uydurmakla mümkündür. Bir başka deyişle, O’nun hayatını taklit etmek, iman gereğidir. Bu, asla terim anlamında bir taklit değil, tam aksine İslam kimlik ve kişiliğinin elde edilmesi için gerekli olan ittiba anlamında taklit demektir. Çünkü sadece Hz. Peygamber’in hayatı dindir. Dini yaşamış olmak için O’nun nezih hayatının -imkânlar ölçüsünde- taklit edilmesi gerekmektedir. Nitekim O, bir hadis-i şerifte bu gerçeği şöyle dile getirmiştir:
“Size iki şey bırakıyorum, bunlara sıkı sarıldığınız sürece asla sapıtmazsınız; Allah’ın kitabı ve nebisinin sünneti!”[8]
Otomatik hale gelmemek şartıyla sünnete uymak, mümini sürekli bir uyanıklık ve dolayısıyla kendine güven duygusu içinde yaşamaya alıştırır. Çünkü Hz. Peygamber’in sünnetine uymak, her işi O’nun yaptığı gibi yapma esasına dayanır. Bu da müminlerde, Hz. Peygamber’in iş ve davranışlarını, işlerinde ve davranışlarında örnek alma düşünce ve dikkatini geliştirir. Böylece Hz. Peygamber’in ruhaniyeti günlük hayat programına düzenleyici bir unsur olarak yerleşir. Hayata manevi bir huzur ve rahatlık gelir. Çünkü en kısa tanımıyla sünnete uymak, Müslümanca yaşamaktır.
Dostlar,
Hz. Peygamber’i izlemenin, O’nun sünnetine uymanın mutluluğu sadece bu dünyada kalmaz, ahirete de uzanır. Nitekim bir ayet-i kerime bu durumu şöyle anlatır:
“Allah’a ve peygamberine itaat edenler, Allah’ın nimetine eriştirdiği Peygamberler, dosdoğru olanlar, şehitler ve iyilerle beraberdirler. Bunlar ne güzel arkadaştırlar.”[9]
Öte yandan Hz. Peygamber’i örnek almamanın, sünnetini yol bilmemenin acı sonucunu da bir ayet şöyle dile getirmektedir:
“O gün, zalim kişi ellerini ısırıp, keşke peygamberle birlikte yol tutsaydım, vay başıma gelene! Keşke falancayı dost edinmeseydim. Ant olsun ki beni, bana gelen Kur'ân’dan o saptırdı. Şeytan insanı yalnız ve yardımcısız bırakıyor”[10] der.
Hiç kuşkusuz bütün mesele, bizim O’na hayatımızda ne kadar yer verebildiğimizde düğümlenmektedir. Öyle sanıyorum ki acı gerçek de işte tam bu noktada ortaya çıkmaktadır. Şimdi şöyle bir hayatımızın neresinde Hz. Peygamber bulunmaktadır? Bir düşünelim. Bir tespit yapalım.
Dostlar,
Size garip gelmiyor mu?
Yıllardır yazıp çizdiklerimiz ve konuştuklarımız ile kendi kendimizi, birbirimizi iman değerlerimiz ve dinimiz hakkında hep ikna etmeye çalışıyoruz. Her düzeydeki etkinliklerin değişmeyen çizgisi, ikna. Hisleri, duyguları ve aklı ikna… İlginç ve yeni yorumlarla dinleyenleri, izleyenleri ve okuyanları yani beni, seni, bizleri, sizleri ikna… Hep fayda-zarar hesabı. Bu hesâbîlik içinde hasbîlik nerededir dersiniz?
Bir türlü teslimiyet seviyesini yakalayamadık. “Duyduk ve uyduk”[11] çerçevesinde kalamadık. “Sevdim” kâr-zarar diyemedik. İnancımızı “aşk” haline getiremedik. Muhammed İkbal, “din aşktır” diyor. [12] Aşk halini almamış dindarlığın sadece sözde kalacağını söylüyor. “Gerçi ‘lâ ilahe’ sesi gelirse de kalpten gitmiş, yalnız dudakta kalmış”[13] diye yakınıyor.
Binlerce kez salavat okuyoruz, Hz. Peygamber’e. Belki yaptığımız tek şey bu en cömertçe. Fakat hangi derinlikte? “Peygamber, mü’minlere öz nefislerinden daha ileridir” derinliğine kaç salât ü selâmımız erişebildi? Gönlümüz dilimize ne ölçüde eşlik edebildi? Yoksa ağız alışkanlığıyla mı yetindik, yetinmekteyiz?
Dindarlığımızdan, ibadetlerimizden zevk alamadığımız şikâyetleri ya da zevk almış gibi davranışlarımız ne anlama gelmektedir?
“Ballar balını buldum” diyen derviş, aşk olsun sana!
“Mallarım yağma olsun” derken, kaybedecek hiçbir şeyinin kalmadığını sen de biliyorsun.
Ya biz?
Biz, en küçük bir fedakârlığı göze alabilmek için kırk saat düşünüyoruz. Hem de “âmentü billah” diye diye… “Muhammed ümmetiyiz” diye diye…
“Bi ebî ente ve ümmi ya Resûlellah = Anam-babam sana fedâ olsun Ey Allah’ın Rasûlü!” diyen asr-ı saadet ağızları nerede?
Oysa O,
“Ümmetimden beni en çok sevenlerin bir kısmı; benden sonra gelip ailesini ve malını feda ederek beni görmüş olmayı isteyecek olanlardır”[14] diye sevgi dolu gönlü Hz. Peygamber’e yönelik özverili müminlerin asr-ı saadetle sınırlı olmadığını bildirmişti.
Dostlar,
Viran olası hanesi de malı mülkü de; Allah’a olan sevgisi de ancak Hz. Peygamber’e bağlılığıyla bir anlam ifade ettiğine inananlardan olabildik mi? Böyle bir bilincin ve gayretin sahibi, böyle bir hedefin talibi miyiz?
Hayatımızın her aşamasında Hz. Peygamber’i aramaya gerçekten kalkışabilir miyiz?
Ben bu soruyu kendime sormaya ve cevabını bu ölçüde hayatımda aramaya cesaret edemiyorum. Ya siz?
Bana böyle bir soru yönelten dostlara cevap olması niyetiyle sadece bir itirafta bulunuyor, bir ümidimi ve bir dileğimi dile getirebiliyorum:
Yâ Rasûlullah,
biz sana;
Medyûn
Muhtaç
ve
Mahcup
hissediyoruz kendimizi.
Fakat senin müminlere;
Merhametli
Muhabbetli
ve
Müşfik
olduğunu biliyor, koruyoruz ümidimizi.
Kurbanın olayım,
Ne olur,
Çok görme bize şefaatini!
Bu niyazla sözlerimi bitirir, buraya kadar (okuyup) benimle birlikte olduğunuz için sizlere teşekkür ve dua eder, dualarınızı beklerim. Ve’s-selâmü aleyküm.
1. Âl–i İmrân (3), 164
2. El-A’raf (7), 158
3. el-Ahzab (33), 6
4. Bk. Kadı İyaz, eş-Şifâ-ı Şerif (tercüme, s. 55)
5. el-Ahzâb (33),21
6. Müslim, müsâfirîn 139
7. Bk. Kadı İyaz, Kitâbü’ş-şifâ bi ta’rifi hukuki’l-Mustafâ
8. Muvatta, Kader, 3; et-Taç I, 47
9. en-Nisâ (4), 69
10. el-Furkân (25), 27-29
11. Bk. el-Bakara (2), 285
12. Bk. Câvidnâme, s. 198 (Ankara, 1968)
13. Câvidnâme, s. 168
14. Bk. Müslim, Cennet, 12
