Hz. Peygamber Devri, başka bir deyişle "Nübüvvet Zamanı"; din, ahlak ve medeni hayat gibi perspektiflerden bakıldığında görüleceği gibi çok boyutlu bir zaman dilimidir. Hz. Peygamber devrini kronolojik açıdan - temel kaynaklara başvurarak- ele alan İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi, hem dinî ilimler hem de bu dönem üzerine çalışan sosyal bilimciler açısından önem teşkil ediyor.
Giriş bölümüyle birlikte toplam üç bölümden oluşan araştırma, Hz. Peygamber devrinde Mekke ve Medine dönemlerini kronolojik sıralama içinde ele almakta. Bölümlerin alt başlıklarındaki konu sıralamasından, aradığınız herhangi bir olayın, Hz. Peygamber’in hayatının hangi aralığında yer aldığını öğrenmek mümkün.
Kitap, “Amaç, konu, yöntem, kaynaklar, siyer ve megazi kaynaklarına dair, plan, siyerin önemi ve bir uyarı” gibi kronoloji öncesi hazırlık aşamalarına işaret eden bölümlerle başlıyor. Kitabın sonundaki ekler bölümünde ise “haritalar, güzergâh, kroki ve fotoğraflar” gibi materyaller yer alıyor.
Eserde; Hz. Peygamber’in hayatı bahsine geçilmeden evvel kronolojik kitapların temel problemi olan takvim meselesi üzerine bir hayli durulmuş. Kitabın bir diğer özelliği, takvim bahsinde de belirtildiği üzere tarihlerin Miladi takvimdeki karşılıklarının verilmemesi: Yazar, bunun sebebini bu konuda tüm ilim adamlarının birleştiği ortak bir kanaat olmamasına dayandırıyor. İslam öncesi ve Asr-ı Saadet’te takvim başlıklarında Cahiliye Devrinin zaman âdetleri ile Kur’ân’ın takvimi üzerine açıklamalar ve örnekler veriliyor.
Kitapta, belli başlı olaylar tablolarla gösteriliyor. İlk kısımda olay, ikinci kısımda tarih yer alıyor:
30. Hz. Hamza’nın Müslüman Olması | Bi’setin 2. Yılında (İbn Abdilberr). 797
Ayrıca tarihler hususundaki farklı rivayetlerin sebeplerine de değiniliyor. Eser, İslam tarihçilerinin kaynak algısından tutun da “Nesî’ problemi”ne kadar, kronolojik eserleri ve araştırmacıları ilgilendirecek sorunlara açıklama getirmeye çalışıyor.
Kronoloji; Arabistan’ın genel durumundan Mekke’ye, Mekke’den Kureyş özeline geçerek başlıyor. Hz. Muhammed (sav)’in peygamberliği öncesi ve sonrası Mekke dönemi anlatılıyor. İkinci bölümde Medine’ye hicretinden sonraki faaliyetler anlatılıyor.
Sade ve aynı zamanda kaynaklardaki en küçük ayrıntılara bile riayet eder üslupla yazılmış kitapta Prof. Dr. Kasım Şulul, referansları hususunda titiz davranmış. Çalışma bu haliyle ilk kaynakların okunması açısından ve kaynaklara yaptığı göndermelerle Hz. Peygamber’in hayatını kaleme alan eserler içinde ayrı bir yere sahip olarak değerlendirilebilir.
Zekâtın farz kılınışı bölümünden:
Zürkânî, zekâtın farz kılındığı tarihle Hz. Peygamber’in zekât toplamak üzere memurlar görevlendirmesi tarihinin birbirine karıştırılmaması gerektiğine dikkat çeker ve memurların görevlendirilmesinden önce zekâtın farz kılındığını kaydeder.
Enes b. Mâlik’in Dımâm b. Sa’lebe hâdisi, Abdülkays heyetine dair haber ve Ebû Süfyân Sahr b. Harb’in Herakliyus’la konuşması ve benzeri birçok rivayette –hicri 9. Seneden önce vuku bulmuş olaylar münasebetiyle- zekâttan bahsedildiğinden, “zekât hicrî 9. yılda farz kılındı” şeklindeki görüşe karşı çıkılmıştır. Mesela Hudeybiye Antlaşması’ndan (Zilkade H. 6) sonra, hicretin 7. yılının başlarında, barış ortamından istifade ederek Suriye’ye ticaret yapmak amacıyla giden Ebû Süfyân’ın orada Bizans İmparatoru Herakliyus ile konuşmasında, “Muhammed, namaz kılmayı ve zekât vermeyi emreder” demiştir.
Hicrî 5. Yılda Hz. Peygamber’e gelen Dımâm b. Sa’lebe, “Allah aşkına söyle şu sadakayı zenginlerimizden alıp da fakirlerimize dağıtmayı sana Allah mı emretti?” demiştir.
Ahmed b. Hanbel, İbn Huzeyme, Nesâî, İbn Mace ve el-Hâkim’in naklettikleri Kays b. Sa’d b. Udâbe el-Hazrecî’nin hadisinde de şöyle denmiştir: “Fıtır sadakasından sonra zekâtı emreden ayet nazil oldu.”
Künyesi:
Adı: İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi
Yazarı: Prof. Dr. Kazım Şulul
Yayın Tarihi: Birinci baskı 2003, ikinci ilaveli baskı 2011
Yayın evi: İnsan Yayınları
Sayfa: 1208
